Król Jareb i Niniwa
Autor: Eduardo Martínez-Rancaño
Mówiąc o bożku-cielcu w Betel 1 , w Księdze Ozeasza 10:6 czytamy:
„Będzie to także zaniesione do Asyrii jako podarunek dla króla Jareba . Efraim zawstydzi się, a Izrael zawstydzi się za swoją radę”. (KJV)
Współczesne tłumaczenie, takie jak NIV, stwierdza to w ten sposób:
„Zostanie zabrany do Asyrii jako hołd dla wielkiego króla . Efraim zostanie zawstydzony, a Izrael będzie się wstydził swoich drewnianych bożków”.
Oprócz wyjaśnienia, co tak naprawdę oznacza „jego własna rada”, należy zauważyć, że zamiast nieznanego „króla Jareba” Asyrii, hebrajskie słowo lemelek yareb zostało przegrupowane jako lemalky rab , co oddaje tytuł protokołu „mój wielki król” ( sharru rabu po asyryjsku) bardzo ładnie. To samo dzieje się w Ozeasza 5:13. Zatem najlepszym dostępnym dzisiaj dowodem jest to, że Ozeasza 5:13 i 10:6 przedstawiają tytuł królewski bez konkretnego odniesienia do imienia króla.
Jeśli teraz przejdziemy do pism pani White, znajdziemy co następuje:
„Dziesięć pokoleń Izraela nie miało zbierać owoców odstępstwa, które przybrało formę wraz ze wzniesieniem dziwnych ołtarzy w Betel i w Dan. Przesłanie Boże do nich było następujące: «Cięc twój, Samario, odrzucił cię Mój gniew zapłonął przeciwko nim. Jak długo jeszcze upłynie, zanim dojdą do niewinności? Albowiem było to także z Izraela: robotnik to uczynił, zatem nie jest to Bóg, lecz cielę Samarii zostanie rozbite. „Mieszkańcy Samarii będą się bać cielców Bet-Aven, bo lud jej będzie lamentować nad nią i jej kapłani, którzy się z niej radowali. . . . Zostanie ona również zabrana do Asyrii jako prezent dla króla Jareba. ( Sennacheryb) . Ozeasz 8:5, 6; 10:5, 6.” 2
W tym fragmencie pani White identyfikuje króla Jareba jako Sennacheryba. Pani White dołożyła wszelkich starań, aby zidentyfikować bezimiennego króla, o którym Ozeasz wspomniał niejasno, jako „wielkiego króla”. Jak bardzo zainspirowana była swoim wyborem? Cóż, biorąc pod uwagę, że Izrael przestał istnieć najpóźniej na początku panowania Sargona II, który był ojcem Sennacheryba , wyglądało na to, że się myliła. W Ozeasza 5:13 jest napisane, że Izrael poprosi wielkiego króla o pomoc. Stosowanie tego do Sennacheryba jest nonsensowne. Za jego panowania Izrael nawet nie istniał!
W Ozeasza 5:13 znajdują się istotne wskazówki, które wiążą się z datowaniem tej prośby na kilkadziesiąt lat wcześniej, niż pozwalałaby na to identyfikacja pani White. 3 Nie trzeba proroka, żeby to wiedzieć. Chociaż pewna wiedza o historii starożytnej rzeczywiście jest pomocna, samo przeczytanie Biblii powinno wystarczyć, aby nie dać się zmylić fałszywym odkryciem, że Sennacheryb był królem Jarebem.
Kiedy Niniwa była stolicą Asyrii?
Kolejny asyryjski błąd pani White można znaleźć w następującym akapicie:
„Wśród miast starożytnego świata jednym z największych była Niniwa, położona na żyznym brzegu Tygrysu, ponad dwieście mil na północ od Babilonu. Założona mniej więcej w czasie rozproszenia się z wieży Babel, stała się „niezwykle wielkie miasto, trzydniowe podróżowanie”. Jonasza 3:3. W czasach podzielonego Izraela była to stolica królestwa asyryjskiego . 4
Przez „podzielony Izrael” pani White musiała mieć na myśli czas od schizmy Jeroboama, po śmierci Salomona, aż do upadku Samarii po Ozeaszu, ostatnim królu Izraela. Powszechnie akceptowane daty tych wydarzeń to odpowiednio 931 p.n.e. i 722 p.n.e., czyli okres, który trwał nieco ponad dwa stulecia. Niewątpliwie przez cały ten okres Niniwa była ważnym miastem królestwa asyryjskiego. Pytanie jednak, na ile trafna jest ocena pani White, że w tym okresie Niniwa „była stolicą królestwa asyryjskiego”?
Królowie asyryjscy zaangażowani w ten okres i ich stolice były następujące:
| Imię króla | Daty p.n.e | Stolica |
|---|---|---|
| Tiglat-Pileser II | 965-933 | Aszur |
| Aszur-dan II | 933-910 | Aszur |
| Adad-nirari II | 910-889 | Aszur |
| Tukulti-Ninurta II | 889-884 | Aszur |
| Aszurnasirpal II | 884-859 | Calah |
| Salmanaser III | 859-824 | Calah |
| Shamshi-Adad V | 824-810 | Calah |
| Adad-nirari III | 810-782 | Calah |
| Salmanasar IV | 782-772 | Calah |
| Aszur-dan III | 772-754 | Calah |
| Ashur-nirari V | 754-746 | Calah |
| Tiglat-Pileser III | 745-727 | Calah |
| Salmanasar W | 727-722 | Calah |
| Sargona II | 722-705 | Dur-Sharrukin |
| Sennacheryb | 705-681 | Niniwa |
Niniwa po raz pierwszy stała się oficjalną, niekwestionowaną stolicą imperium asyryjskiego za panowania Sennacheryba. 5 Izrael przestał istnieć jakieś piętnaście lat wcześniej. W czasie, gdy Jonasz udał się do Niniwy, stolica Asyrii znajdowała się w Kalach. Zatem stwierdzenie pani White, że Niniwa „była stolicą królestwa asyryjskiego” jest całkowicie błędne.
Cytaty
1. Betel w Hos nazywa się Beth-Aven. 10:5, „dom grzechu”, już nie „dom Boży”.
2. Ellen G. White, Prorocy i królowie , s. 23. 285.
3. Przede wszystkim odniesienie do Judy w tym kontekście może wiązać się ze współczesną żydowską prośbą o pomoc do króla Jerozolimy, a nie króla Samarii. Wiemy, że król Judy Achaz poprosił o pomoc Tiglat-Pilesera III około 735 roku p.n.e. (2 Kronik 28:20-22). Nie mamy żadnych źródeł mówiących o współczesnej prośbie Izraelitów o pomoc, ale wiemy, że niewiele lat wcześniej Menachem złożył hołd Pulowi, jak się składa, że było to prywatne imię Tiglat-Pilesera III, zanim objął on tron (2 Królów 15:19). Z liczb zawartych w Księdze Królewskiej wiemy, że Pekach rozpoczął swoje rywalizujące panowanie w Transjordanii podczas oficjalnego panowania Menachema, więc Pekach i Pekachiasz również mogli być zaangażowani w proszenie Asyrii o pomoc w walce z ich politycznymi rywalami w kraju i za granicą.
4. Ellen White, Review and Herald , 4 grudnia 1913, akapit 1. Nota wydawcy: Według Stephanie Dalley z Uniwersytetu Oksfordzkiego starożytne miasto Babilon znajdowało się 300 mil od starożytnej Niniwy, a nie 200.
5. Przez cały ten okres Niniwa była ważnym miastem. Na przykład wiele kampanii wojskowych Salmanasara III rozpoczęło się w Niniwie. W tym okresie powstawały także miasta. Faktem pozostaje jednak, że Niniwa nie była stolicą Asyrii aż do Sennacheryba. Być może ktoś spróbuje wybawić Ellen White z tej sytuacji, odnosząc się do Jonasza 3:6: „Kiedy wieść dotarła do króla Niniwy, ten wstał z tronu, zdjął królewskie szaty, okrył się worami i usiadł w pył." Skoro to, co pani White omawia w swoim artykule RH z 1913 r. „Niniwa, to wielkie miasto”, jest przede wszystkim misją Jonasza, czy mogło być tak, że chciała powiedzieć tylko tyle, że Niniwa była niegdyś stolicą Asyrii za czasów Jonasza? Cóż, to wyjaśnienie nie jest zadowalające. Niektórzy twierdzą, że mówienie o „królu Niniwy”, czyli Asyrii, jest mniej więcej tym samym, co mówienie o „królu Samarii”, czyli Izraelu. Może i tak, chociaż nigdy nie słyszałem o królowej Londynu, czyli Wielkiej Brytanii, ani królu Madrytu, czyli Hiszpanii. Problem polega na tym, że nie ma dowodów na to, że Niniwa była stolicą Asyrii za dni Jonasza, niezależnie od tego, czy udał się tam w ostatnich dniach Salmanasara III, czy też kiedyś za panowania jego bezpośrednich, słabych następców. Hipoteza, że Jonasz mógł udać się do Niniwy w ostatnich latach panowania Salmanasara III, może być tą, która najłatwiej uwzględnia większość znanych danych. Podczas gdy Salmanasar III oblegał Tars (miasto, które według Flawiusza Józefa było inaczej znane jako Tarszisz), jeden z jego synów Ashurdanappli zbuntował się przeciwko niemu i udało mu się przejąć kontrolę nad kilkoma miastami, jednym z nich była Niniwa. Jeśli Józef Flawiusz ma rację, to wybierając Tarszisz jako cel swojej morskiej przygody Jonasz może upewnić się, że nie będzie mógł zastosować się do Bożego nakazu udania się do Niniwy. Po zdobyciu Tarsu prawie niemożliwe byłoby dla Jonasza przedostanie się przez dwa wrogie fronty wojskowe, aby dotrzeć do Niniwy. Może to wyjaśniać obecność w Niniwie „króla Niniwy”, który nie był królem asyryjskim, a jedynie lokalnym władcą zbuntowanego miasta tamtych czasów.